Silniki elektryczne są bardzo popularne w zastosowaniach przemysłowych, transporcie, usługach i urządzeniach domowych. Wynika to z ich czystej, pozbawionej spalin pracy, dzięki której mogą być wykorzystywane w małych, zamkniętych pomieszczeniach. Są też szczelne i nie iskrzą, co kwalifikuje je do stref zagrożonych wybuchem.

Ilość wariantów takich jednostek jest bardzo duża, a nieodpowiedni wybór może przynieść poważne konsekwencje. Jak dobrać silnik do potrzeb, aby działał niezawodnie?

Na co trzeba zwrócić uwagę?

Wybór jednostki napędowej powinien być podyktowany konkretnymi potrzebami. W praktyce oznacza to, że parametry pracy muszą być adekwatne do zapotrzebowania na moc, jakie ma zasilana maszyna czy urządzenie.

Przypomina to podnoszenie ciężkich ładunków przez pracowników magazynu, których możliwości są ograniczone wydolnością fizyczną i przepisami BHP. Podobnie jak kierownik musi oddelegować do pracy określoną liczbę ludzi, tak silnik ma zapewniać tyle mocy, aby płynnie poruszał wał maszyny.

Od czego to zależy i co charakteryzuje silnik elektryczny? Budowa jednostki napędowej obejmuje dwa podstawowe elementy: nieruchomy stojan i pozostający w ruchu wirnik. Oba te elementy są wyposażone w uzwojenie o określonej średnicy i długości drutu. Im wyższe są jego parametry, tym większa jest moc silnika.

Oznacza to, że maszyna może pracować z wyższą prędkością obrotową i poruszać elementy o większej masie. Poza mocą są też inne cechy, które decydują o kompatybilności silnika z maszyną. Dobór silnika elektrycznego wymaga uwzględnienia każdego z nich.

Moc silnika

Moc znamionowa jest jednym z najważniejszych parametrów, na który trzeba zwrócić uwagę przy wyborze silnika. Jest to wskaźnik, który określa taką wartość mocy, dla której praca urządzenia przy stałym obciążeniu jest płynna i zgodna ze wskazaniami producenta.

Wartość mocy określa się w kilowatach i umieszcza na tabliczce znamionowej. W starszych modelach stosuje się też jednostkę koni mechanicznych, przy czym 1 KM = 0,75 kW. Przekroczenie poziomu mocy znamionowej często oznacza uszkodzenie silnika.

Sposób montażu

Montaż silnika elektrycznego może być wykonany na kilka sposobów, które wskazuje norma europejska IEC 34-7. Wybór odpowiedniego wariantu jest uzależniony od warunków technicznych zespołu czy miejsca instalacji. Pod tym względem wyróżnia się 5 typów silników:

• B3 – wyposażone w łapę,
• B5 – wyposażone w kołnierz wewnętrzny,
• B14 – wyposażone w kołnierz zewnętrzny,
• B35 – wyposażone w łapę i kołnierz wewnętrzny (B3+B5),
• B34 – wyposażone w łapę i kołnierz zewnętrzny (B3+B4).

Prędkość

Prędkość znamionowa to kolejny parametr z tabliczki znamionowej ważny przy wyborze silnika. Jest on wyrażany w obrotach na minutę i wskazuje, jaka jest prędkość wału na wyjściu z jednostki napędowej.

Niekiedy producenci zamiast prędkości znamionowej podają liczbę biegunów: 2, 4, 6 lub 8. Dla silnika 2-biegunowego o prędkości 6000 rpm, na każdy z biegunów przypada prędkość znamionowa = 3000 rpm, a dla 8 biegunowego – 750 rpm.

Rozmiar

Rozmiar kołnierza to kolejny istotny parametr, który decyduje o możliwości montażu. Dotyczy on wyłącznie silników kołnierzowych (K) i kołnierzowych na łapach (L).

Wartość tego parametru jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości elementu montażowego, natomiast brak cyfry oznacza bardzo duży kołnierz.

Poza wymienionymi parametrami silników elektrycznych warto też zwrócić uwagę na cechy takie jak:

• rodzaj pracy (ciągła, dorywcza, przerywana, z rozruchem, itp.),
• temperatura środowiska pracy,
• stopień szczelności obudowy IP,
• prąd znamionowy silnika,
• częstotliwość znamionowa,
• współczynnik mocy,
• sprawność silnika.

Konsekwencje nieodpowiedniego silnika

Zastosowanie silnika elektrycznego, który nie jest kompatybilny z maszyną, niesie za sobą poważne konsekwencje:

• jeśli jednostka jest zbyt słaba, cały zespół nie będzie pracował,
• jeśli będzie za duża, dojdzie do jego uszkodzenia.

W zależności od warunków, konsekwencje będą inne: od spalenia uzwojenia przy przeciążeniu silnika, który nie jest przeznaczony do pracy ciągłej po uszkodzenie podzespołu przez zapylenie czy przegrzanie.

Gdzie szukać pomocy w wyborze odpowiedniego silnika?

Po odpowiedni podzespół najlepiej udać się do sprawdzonego dystrybutora. Nie tylko zagwarantuje szeroki wybór modeli o zróżnicowanych parametrach, ale też będzie służyć pomocą w doborze wariantu do konkretnych zastosowań.

Przykładem są silniki elektryczne Silpol – firmy, która od wielu lat zajmuje się sprzedażą i serwisem tego typu produktów. Dystrybutor oferuje też części zamienne i urządzenia towarzyszące takie jak pompy, falowniki czy wariatory.